“ศิลปินแห่งชาติ” กลายเป็นกระแส ทอล์ค ออฟ เดอะ ทาวน์ จากการที่ศิลปินแห่งชาติท่านหนึ่งได้แต่งบทกลอน พาดพิงถึง อดีตนายกรัฐมนตรี ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ซึ่งหนีการพิจารณาคดี จำนำข้าว โดยมีการวิพากษ์วิจารณ์ถึงความเหมาะสม ลามไปถึงขั้นตั้งข้อสงสัยว่าต่อไปควรจะมีตำแหน่งนี้อีกหรือไม่
“ศิลปินแห่งชาติ” เป็นตำแหน่งที่มอบให้กับ ศิลปินผู้มีความสามารถ มีผลงานสร้างสรรค์และพัฒนาเป็นที่ยอมรับของวงการ และมีผลงานเป็นประโยชน์ต่อสังคม โดยเริ่มมีการประกาศยกย่องเชิดชูเกียรติบุคคลผู้ได้รับตำแหน่งนี้ ตั้งแต่ปีพ.ศ. 2528 และจนถึงปัจจุบัน
คุณสมบัติของศิลปินแห่งชาตินั้น สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ จะเป็นผู้พิจารณาจากผลงาน และหลักเกณฑ์การคัดเลือก ซึ่ง 7 ประการด้วยกัน คือ1. เป็นผู้มีสัญชาติไทย และยังมีชีวิตอยู่ในวันตัดสิน 2.มีความสามารถ ความเชี่ยวชาญ และมีผลงานดีเด่นเป็นที่ยอมรับของวงการศิลปะในแต่ละแขนง 3.เป็นผู้สร้างสรรค์ พัฒนาศิลปะ และสืบสานศิลปะ ในแต่ละแขนงจนถึงปัจจุบัน 4.เป็นผู้ผดุง และถ่ายทอดศิลปะในแต่ละแขนง 5.เป็นผู้ปฏิบัติงานศิลปะแต่ละแขนงอยู่ในปัจจุบัน 6.เป็นผู้มีคุณธรรม จริยธรรม และมีความรักในงานศิลปะวิชาชีพ 7.เป็นผู้มีผลงานที่เป็นประโยชน์ต่อสังคม และมนุษยชาติ
ขณะเดียวกัน “ศิลปินแห่งชาติ” ยังได้แบ่งเป็นสาขาด้านประเภทของศิลปวัฒนธรรมไว้ จำนวน 4 สาขา ด้วยกันคือ 1.สาขาทัศนศิลป์ ได้แก่ จิตรกรรม ประติมากรรม ภาพพิมพ์ ภาพถ่าย และสื่อประสม 2.สาขาสถาปัตยกรรม 3. สาขาศิลปะการแสดง อาทิ การละคร การแสดงพื้นบ้าน นักดนตรี นักร้อง นักประพันธ์เพลง 4.สาขาวรรณศิลป์
ด้านสิทธิประโยชน์ และผลตอบแทนที่ศิลปินแห่งชาติจะได้รับ ซึ่งเป็นไปตามวัตถุประสงค์ของการจัดตั้งโครงการ “ศิลปินแห่งชาติ” ขึ้นมา เพื่อช่วยเหลือศิลปินผู้สร้างสรรค์ผลงานศิลปะที่มีคุณค่าของแผ่นดินไทย จากกองทุนส่งเสริมวัฒนธรรมจะได้รับคือ 1. เงินตอบแทนรายเดือน 20,000 บาทต่อเดือน 2.เบิกค่ารักษาพยาบาล ไม่เกิน 100,000 บาทต่อปี
3.เงินช่วยเหลือประสบสาธารณภัย ไม่เกิน 50,000 บาทต่อครั้ง 4.ค่าของเยี่ยมผู้ป่วย (เฉพาะผู้ป่วยที่เป็นศิลปินแห่งชาติ) หรือในโอกาสสำคัญ ไม่เกิน 3,000 บาทต่อครั้ง 4.เงินช่วยเหลือเมื่อเสียชีวิต 20,000 บาท 5.ค่าเครื่องเคารพศพตามประเพณี ไม่เกิน 3,000 บาท 6.เงินช่วยเหลือค่าจัดทำหนังสือเผยแพร่ผลงานเมื่อเสียชีวิต ไม่เกิน 150,000 บาท
สำหรับเรื่องของผลตอบแทนนี้ก็เป็นอีกประเด็นที่มีการกล่าวถึงในสังคมออนไลน์ และตั้งข้อสงสัยว่าควรที่จะได้รับอยู่หรือไม่ ซึ่งนั่นก็เป็นเรื่องความคิดเห็นส่วนตัวของแต่ละคน แต่บางครั้งเราควรต้องหันกลับมามองแล้วคิดทบทวนใหม่ว่า เราให้ค่ากับ “ตำแหน่ง”นั้น มากแค่ไหน และผู้อยู่ใน “ตำแหน่ง” ให้ค่ากับสังคมมากเพียงใด
