กรมทะเล ผนึกความร่วมมือระดับนานาชาติ ทั้งภาครัฐและภาคเอกชน ร่วมเปิดตัวโครงการอนุรักษ์และฟื้นฟูประชากรฉลามเสือดาว StAR Project-Thailand เพื่ออนุรักษ์และฟื้นฟูประชากรฉลามเสือดาวใกล้สูญพัน ด้วยวิธีการเพาะเลี้ยงและปล่อยกลับคืนสู่ธรรมชาติในถิ่นอาศัยเดิม
Cr. ภาพ : StAR Project-Thailand
เมื่อทะเลไทยกำลังสูญเสียนักล่าใต้น้ำ
ย้อนไปเมื่อ 20 ปีที่แล้ว นักดำน้ำในทะเลอันดามันจะได้เจอกับภาพที่น่าตื่นตาใจของฉลามเสือดาวเป็นประจำ แต่วันนี้ สัตว์ทะเลที่มีลวดลายสวยงามเหล่านี้กลับกลายเป็นแขกหายากในบ้านเกิดของตัวเอง
ฉลามเสือดาว สำคัญอย่างไร? ฉลามเสือดาว หรือ Stegostoma tigrinum ไม่ใช่แค่สัตว์ทะเลธรรมดาตัวหนึ่ง แต่เป็นเสาหลักสำคัญของระบบนิเวศแนวปะการัง การหายไปของพวกมันไม่เพียงแต่ทำให้ความหลากหลายทางชีวภาพลดลง แต่ยังส่งผลกระทบต่อสมดุลของชีวิตใต้ทะเลทั้งระบบ
สาเหตุที่ทำให้ฉลามเสือดาวใกล้สูญพันธุ์
สาเหตุหลักที่ทำให้ฉลามเสือดาวใกล้สูญพันธุ์มาจาก 2 ปัจจัยใหญ่ ปัจจัยแรกคือการถูกจับเป็นสัตว์น้ำพลอยได้ ซึ่งหมายความว่าพวกมันไม่ใช่เป้าหมายหลัก แต่ติดแหขึ้นมาพร้อมกับปลาชนิดอื่น ปัจจัยที่สองคือการเสื่อมโทรมของแนวปะการัง ซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยหลักของพวกมัน
สิ่งที่ทำให้การอนุรักษ์ฉลามเสือดาวเป็นเรื่องที่ท้าทายมากขึ้นคือธรรมชาติของตัวสัตว์เอง พวกมันเติบโตช้า โตเต็มวัยช้า และมีอัตราการสืบพันธุ์ต่ำ ซึ่งหมายความว่าการฟื้นตัวของประชากรต้องใช้เวลานาน
Cr. ภาพ : StAR Project-Thailand
โครงการ StAR ความหวังใหม่จากความร่วมมือระดับโลก
เพื่อต่อสู้กับวิกฤตินี้ ประเทศไทยได้เข้าร่วมโครงการอนุรักษ์และฟื้นฟูประชากรฉลามเสือดาว หรือ StAR Project (Stegostoma tigrinum Augmentation and Recovery) ซึ่งเป็นโครงการระดับนานาชาติที่ริเริ่มโดยองค์กร ReShark
โครงการนี้เริ่มต้นขึ้นครั้งแรกที่หมู่เกาะราชาอัมพัต ประเทศอินโดนีเซีย เมื่อปี 2565 และประเทศไทยเป็นประเทศที่สองที่เข้าร่วมโครงการนี้ ซึ่งถือเป็นก้าวสำคัญที่สอดคล้องกับการที่ไทยยกระดับฉลามเสือดาวให้เป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง
Cr. ภาพ : StAR Project-Thailand
การเพาะเลี้ยงที่ประสบความสำเร็จ
หัวใจสำคัญของโครงการคือการเพาะเลี้ยงและการปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ อควาเรียภูเก็ตได้สร้างประวัติศาสตร์ใหม่เมื่อกลายเป็นสถานที่แรกในประเทศไทยที่สามารถเพาะพันธุ์ฉลามเสือดาวได้สำเร็จ
ปัจจุบันมีลูกฉลามเสือดาวจำนวน 9 ตัว ที่มีอายุประมาณ 1 ปี 2 เดือน และมีขนาดประมาณ 80-110 เซนติเมตร กำลังได้รับการดูแลในขั้นตอนการปรับตัวก่อนปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ
กระบวนการที่ใส่ใจทุกรายละเอียด
การเตรียมลูกฉลามเพื่อกลับสู่ท้องทะเลไม่ใช่เรื่องง่าย ทีมงานได้ย้ายลูกฉลามจากศูนย์ชีววิทยาทางทะเลภูเก็ตไปยังคอกทะเลที่โรงแรมเกาะไม้ท่อน ซึ่งจะเป็นแหล่งอาศัยชั่วคราวที่ลูกฉลามจะได้เรียนรู้วิธีการใช้ชีวิตในธรรมชาติ
ในคอกเลี้ยงนี้ ลูกฉลามจะได้รับการฝึกให้กินอาหารตามธรรมชาติ ปรับตัวกับกระแสน้ำและคลื่น เพื่อให้พร้อมสำหรับการใช้ชีวิตในทะเลจริง
การติดตามที่ไม่หยุดนิ่ง
ก่อนปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ แต่ละตัวจะได้รับการติดตั้งอุปกรณ์ติดตามตำแหน่ง เพื่อให้นักวิจัยสามารถติดตามการเคลื่อนย้ายและอัตราการรอดของฉลามหลังจากปล่อยแล้ว
ข้อมูลเหล่านี้จะเป็นประโยชน์อย่างมากในการปรับปรุงวิธีการอนุรักษ์และการประเมินความสำเร็จของโครงการ
Cr. ภาพ : StAR Project-Thailand
ความร่วมมือที่สำคัญ
โครงการ StAR ประเทศไทยเป็นตัวอย่างที่ดีของการทำงานร่วมกันระหว่างหลายภาคส่วน ทั้งกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กรมประมง อควาเรียภูเก็ต โรงแรมเกาะไม้ท่อน และองค์กรอนุรักษ์ต่างๆ
การร่วมมือนี้แสดงให้เห็นว่าการอนุรักษ์สัตว์ใกล้สูญพันธุ์ต้องอาศัยความพร้อมและความมุ่งมั่นจากทุกฝ่าย
อนาคตที่เต็มไปด้วยความหวัง
แม้ว่าการอนุรักษ์ฉลามเสือดาวจะเป็นงานที่ต้องใช้เวลาและความอดทน แต่โครงการ StAR ได้เปิดประตูสู่ความเป็นไปได้ใหม่ ในอีกไม่กี่เดือนข้างหน้า เราจะได้เห็นลูกฉลามเสือดาว 9 ตัวแรกที่เกิดจากโครงการนี้กลับสู่บ้านเกิดในทะเลอันดามัน
การปล่อยครั้งนี้ไม่เพียงแต่เป็นการเพิ่มจำนวนประชากรฉลามเสือดาวเท่านั้น แต่ยังเป็นการปลูกเมล็ดพันธุ์แห่งความหวังให้กับระบบนิเวศทางทะเลของไทย
หากโครงการนี้ประสบความสำเร็จ อาจเป็นต้นแบบสำหรับการอนุรักษ์สัตว์ทะเลใกล้สูญพันธุ์ชนิดอื่นๆ และช่วยให้นักดำน้ำรุ่นใหม่ได้เจอกับความงามของฉลามเสือดาวในทะเลไทยอีกครั้ง
โครงการ StAR ไม่เพียงแต่เป็นการรักษาสปีชีส์หนึ่งไว้ แต่เป็นการรักษาอนาคตของมหาสมุทรไทยไว้สำหรับคนรุ่นหลัง
อ้างอิง
https://www.facebook.com/hashtag/starprojectthailand
https://www.greenpeace.org/thailand/story/8964/zebra-shark/
https://www.thethaipress.com/2025/142402
บทความอื่น ที่น่าสนใจ
ปรับ 5 ล้าน – ติดคุก 3 ปี? เมื่อ ‘พ.ร.บ. โลกร้อน’ มาเยือน กฎหมายใหม่ที่ธุรกิจไทยต้องเรียนรู้
