ปัญหาโลกร้อนและมลภาวะทางอากาศกำลังทวีความรุนแรงขึ้นทุกวัน โดยเฉพาะในเขตเมืองใหญ่ทั่วโลก รวมถึงประเทศไทย ซึ่งหนึ่งในมลพิษทางอากาศที่น่ากังวลคือฝุ่นละออง PM2.5 ที่มีขนาดเล็กมากจนสามารถเข้าสู่ระบบทางเดินหายใจและกระแสเลือดได้ ส่งผลให้เกิดโรคทางเดินหายใจ โรคหัวใจ และปัญหาสุขภาพอื่น ๆ มากมาย
การปลูกต้นไม้ถือเป็นวิธีแก้ปัญหาจากธรรมชาติ (Nature-based Solution) ที่มีประสิทธิภาพและยั่งยืน ต้นไม้ไม่เพียงช่วยดูดซับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของภาวะโลกร้อน แต่ยังช่วยกรองมลพิษและฝุ่นละอองในอากาศได้อีกด้วย
กลไกการดักจับฝุ่นละอองของต้นไม้
ต้นไม้มีความสามารถพิเศษในการกรองมลพิษทางอากาศ โดยเฉพาะฝุ่นละอองขนาดเล็ก ด้วยกลไกดังต่อไปนี้ :
- การดักจับทางกายภาพ: ฝุ่นละอองที่มีขนาดไม่เกิน 10 ไมครอน (PM10) จะถูกพัดพาหรือตกลงบนใบพืช โดยเฉพาะพืชที่มีผิวใบหยาบ มีขน หรือมีประจุไฟฟ้า ทำให้ฝุ่นติดบนผิวใบ
- การย้อยละลาย: เมื่อฝนตก ฝุ่นละอองที่เกาะบนใบจะถูกชะล้างลงสู่พื้นดิน ทำให้ลดการฟุ้งกระจายกลับสู่อากาศ
- การดูดซับสารพิษ: นอกจากการดักจับฝุ่นแล้ว ต้นไม้ยังสามารถดูดซับก๊าซพิษต่างๆ เช่น ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ ไนโตรเจนออกไซด์ และสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย (VOCs) ผ่านทางปากใบ
ประโยชน์ของการปลูกต้นไม้ดักจับฝุ่นนอกเหนือจากการกรองอากาศ
การปลูกต้นไม้ไม่เพียงช่วยกรองอากาศเท่านั้น แต่ยังมีประโยชน์มากมาย:
- ลดปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ – ต้นไม้ดูดซับ CO₂ และปล่อยออกซิเจนผ่านกระบวนการสังเคราะห์แสง
- ลดอุณหภูมิ – พื้นที่สีเขียวช่วยลดปรากฏการณ์เกาะความร้อนในเมือง (Urban Heat Island)
- เพิ่มความชื้นในอากาศ – ต้นไม้คายน้ำช่วยเพิ่มความชื้นในอากาศ
- ลดการพังทลายของดิน – รากต้นไม้ช่วยยึดเกาะดิน
- สร้างระบบนิเวศ – เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์และแมลงที่มีประโยชน์
- ประโยชน์ทางจิตใจ – พื้นที่สีเขียวช่วยลดความเครียด สร้างความผ่อนคลาย และเพิ่มความสุข
เครดิคภาพจาก : ส่วนการจัดการอากาศเสียและสารชีวภัตราย สำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 13 (ชลบุรี)
รายชื่อ 20 ต้นไม้ช่วยดักจับฝุ่นละอองPM2.5
- ทองอุไร – ดอกสีเหลือง รูปทรงคล้ายแตร
- อโศกอินเดีย – ไม้ยืนต้น ทรงพุ่มสูงเรียว
- กระถินณรงค์ – มีดอกสีขาว เป็นพู่กลม
- แคแสด – ดอกสีส้มแดงสด
- สน – ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ ใบเป็นเข็ม
- กันเกราพิศดาร – ดอกสีม่วงชมพู
- รวงผึ้ง – ดอกสีเหลืองทอง
- ตำแยกหลวง – ไม้พุ่ม ใบเล็ก
- เสลาปัลโล่ – ดอกสีม่วง
- เข็มม้าทาง – ดอกสีแดง
- พุดเหลือง – ดอกสีเหลือง
- โมกหลวง – ดอกสีขาว
- สร้อยอินทนิล – ดอกสีม่วง เป็นพวง
- มะฮอกกานี – ไม้ยืนต้น
- โมกเครือ – ไม้เลื้อย
- โมกราชสีห์ – ดอกสีขาว
- พวงคราม – ดอกสีม่วงเข้ม
- มหาพรหมราชินี – ดอกใหญ่ สีครีม
- พุดศรีษะจุฬาราม – ดอกสีขาว
- พุดตะแครายา – ดอกสีขาว ทรงดาว
เครดิตภาพจาก : ฐานข้อมูลสมุนไพรไทยเขตอีสานใต้ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี
ลักษณะพืชที่ดักจับฝุ่นได้ดี
- ต้นไม้ใบเล็กเรียว เก็บฝุ่นได้ดีกว่าต้นไม้ผลัดใบ
- ต้นไม้ที่มีใบ ขนาดเล็ก จำนวนมาก
- ไม้พุ่มใบเล็ก ละเอียด หยาบ ขน ช่วยดักฝุ่นได้ร้อยละ 60-80
- ใบเรียวเล็ก ผิวใบเหนียว หยาบ มีขน
- ลำต้นและกิ่งก้านซับซ้อน สลับซับซ้อน
การนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน
คุณไม่จำเป็นต้องมีพื้นที่กว้างในการปลูกต้นไม้เพื่อสร้างผลกระทบเชิงบวกต่อสิ่งแวดล้อม
- ปลูกในบ้าน – เลือกไม้พุ่มขนาดเล็กหรือไม้กระถาง
- ปลูกในสำนักงาน – นอกจากช่วยกรองอากาศแล้ว ยังเพิ่มความสวยงามและส่งเสริมบรรยากาศการทำงาน
- สวนแนวตั้ง (Vertical Garden) – เหมาะสำหรับพื้นที่จำกัด สามารถปลูกได้หลายชนิดในพื้นที่เดียวกัน
- หลังคาสีเขียว (Green Roof) – ช่วยเพิ่มพื้นที่สีเขียวในเมืองและลดความร้อนให้กับอาคาร
- สวนชุมชน – รวมตัวกับเพื่อนบ้านเพื่อสร้างพื้นที่สีเขียวในชุมชน
การปลูกต้นไม้ที่มีประสิทธิภาพในการดักจับฝุ่นละอองเป็นทางเลือกที่ยั่งยืนและประหยัดในการแก้ปัญหามลพิษทางอากาศ แม้จะเป็นการลงทุนที่ต้องใช้เวลา แต่ผลลัพธ์ที่ได้คืออากาศสะอาด สิ่งแวดล้อมที่ดีขึ้น และคุณภาพชีวิตที่ดีของทุกคนในระยะยาว
เริ่มปลูกต้นไม้วันนี้ ไม่เพียงแต่จะช่วยดูแลสุขภาพของคุณและคนที่คุณรัก แต่ยังเป็นการช่วยรักษาโลกของเราให้น่าอยู่สำหรับคนรุ่นต่อไปอีกด้วย
ขอบคุณเนื้อหาจาก :
- ส่วนการจัดการอากาศเสียและสารชีวภัตราย สำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 13 (ชลบุรี)
- ฐานข้อมูลสมุนไพรไทยเขตอีสานใต้ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. ฉัตรพระอินทร์, [ออนไลน์]. 2025, แหล่งที่มา: https://phar.ubu.ac.th/herb-DetailPhargarden/167, [21 มี.ค. 2568]
อ่านบทความเพิ่มเติม
