ทางรอดของธุรกิจในปี 2025 ท่ามกลางโลกที่เต็มไปด้วยการแข่งขันและความเปราะบางของสิ่งแวดล้อม ไม่ใช่แค่ต้อง “แข่งขันให้ชนะ” แต่ต้อง “อยู่รอดอย่างยั่งยืน”
และนั่นคือเหตุผลที่วิวัฒนาการของกลยุทธ์น่านน้ำ (Ocean Strategy) จาก สีแดงเลือด สู่ สีคราม และต่อยอดสู่ สีเขียว กลายมาเป็นแนวทางใหม่ของผู้นำธุรกิจทั่วโลก
ในปี 2025 ที่โลกกำลังเผชิญหน้ากับความท้าทายด้านสิ่งแวดล้อมมากกว่าที่เคย การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ความผันผวนทางเศรษฐกิจ และพฤติกรรมของผู้บริโภคที่เปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว ได้กลายเป็นแรงกดดันสำคัญที่ทำให้ธุรกิจไม่อาจดำเนินแบบเดิมได้อีกต่อไป
น่านน้ำสีแดง (Red Ocean): สนามรบแห่งการแข่งขัน
ธุรกิจในยุคที่ทุกคนต่อสู้กันจนน้ำทะเลเลือด
น่านน้ำสีแดง คือตลาดที่เต็มไปด้วยการแข่งขันอย่างดุเดือด เปรียบเสมือนสนามรบที่ธุรกิจต่างต่อสู้กันจนน้ำทะเลเปื้อนไปด้วยเลือดและน้ำตา ลักษณะสำคัญของน่านน้ำสีแดง คือ
ลักษณะของน่านน้ำสีแดง
- การแข่งขันในตลาดเดิม ที่มีอยู่แล้ว
- การแย่งชิงส่วนแบ่งตลาด จากคู่แข่งโดยตรง
- สงครามราคา ที่ทำให้กำไรลดลงอย่างต่อเนื่อง
- การเลียนแบบผลิตภัณฑ์ ทำให้ไม่มีความแตกต่าง
- ความต้องการที่ลดลง เมื่อตลาดอิ่มตัว
ผลกระทบต่อธุรกิจ
- ต้นทุนการตลาดสูงขึ้น
- อัตรากำไรลดลง
- การเติบโตหยุดชะงัก
- ความเครียดและการเผาผลาญทรัพยากร
น่านน้ำสีคราม (Blue Ocean) พื้นที่ใหม่ที่ไร้คู่แข่ง
ปฏิวัติการคิดด้วยกลยุทธ์ที่เปลี่ยนโลก
แนวคิดของกลยุทธ์น่านน้ำสีคราม (Blue Ocean Strategy – BOS) ถือกำเนิดขึ้นในปี 2005 โดยศาสตราจารย์ W. Chan Kim และ Renée Mauborgne ซึ่งเสนอให้ธุรกิจ “ออกจากพื้นที่การแข่งขันเดิม” (Red Ocean) และสร้าง “ตลาดใหม่” ที่ไม่มีคู่แข่ง แทนการแย่งชิงส่วนแบ่งเดิม
หัวใจสำคัญของ BOS
หัวใจสำคัญของ BOS คือ “นวัตกรรมคุณค่า” (Value Innovation) ที่สามารถลดต้นทุนและเพิ่มคุณค่าไปพร้อมกัน เพื่อสร้างข้อเสนอที่แตกต่างจากตลาดเดิม และดึงดูดกลุ่มลูกค้าใหม่
เครื่องมือวิเคราะห์ที่ชัดเจน
1. ผืนผ้ากลยุทธ์ (Strategy Canvas) เพื่อเปรียบเทียบสิ่งที่อุตสาหกรรมให้ค่า และหาช่องว่างที่ยังไม่มีใครทำ
2. กรอบ 4 การกระทำ (Eliminate, Reduce, Raise, Create)
- Eliminate (ตัดออก) – สิ่งที่อุตสาหกรรมเอาใจใส่ แต่ไม่สร้างคุณค่าจริง
- Reduce (ลดลง) – ปัจจัยที่ให้มากเกินความจำเป็น
- Raise (เพิ่มขึ้น) – ปัจจัยที่ควรให้มากกว่ามาตรฐานอุตสาหกรรม
- Create (สร้างใหม่) – ปัจจัยใหม่ที่อุตสาหกรรมไม่เคยเสนอ
3. การมองข้ามขอบเขตเดิมของตลาด
- การเปลี่ยนกลุ่มเป้าหมาย
- การทำนายแนวโน้มในอนาคต
- การสร้างผลิตภัณฑ์เสริม
4. การเจาะไปยังกลุ่มที่ “ยังไม่ใช่ลูกค้า” เพื่อขยายฐานอุปสงค์ที่ซ่อนอยู่ในตลาด
5. ลำดับเชิงกลยุทธ์ เริ่มจากประโยชน์ของผู้ใช้, ราคา, ต้นทุน และการยอมรับ เพื่อให้แนวคิดใหม่สำเร็จได้จริง
ตัวอย่างผู้นำ Blue Ocean
- Apple – สร้างระบบนิเวศดิจิทัลที่เชื่อมต่อทุกอุปกรณ์
- Tesla – ปฏิวัติอุตสาหกรรมรถยนต์ด้วยเทคโนโลยีไฟฟ้าและระบบขายตรง
- Airbnb – เปลี่ยนแนวคิดการเช่าที่พักจากโรงแรมสู่บ้านของคนธรรมดา
น่านน้ำสีเขียว (Green Ocean): ความยั่งยืนคือกุญแจสำคัญ
ทำไมต้อง “น่านน้ำสีเขียว”?
ในโลกที่การแข่งขันเคลื่อนที่รวดเร็วด้วยเทคโนโลยี ตลาดน่านน้ำสีครามก็อาจเปลี่ยนกลับเป็นสีแดงได้ในไม่ช้า โดยเฉพาะเมื่อคู่แข่งเข้ามาเลียนแบบ หรือผู้บริโภคเปลี่ยนความสนใจ ดังนั้น การสร้าง “ความยั่งยืน” จึงต้องเป็นอีกเสาหลักของกลยุทธ์
กลยุทธ์น่านน้ำสีเขียว (Green Ocean Strategy) เกิดขึ้นเพื่อเติมเต็ม BOS ด้วยองค์ประกอบด้านความรับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม ตอบสนองพฤติกรรมของผู้บริโภคในปี 2025 ที่ไม่เลือกซื้อสินค้าด้วยแค่ “ราคา” หรือ “คุณภาพ” แต่ยังพิจารณา “ความยั่งยืน” และ “จริยธรรม” ของธุรกิจด้วย
โครงสร้างของกลยุทธ์น่านน้ำสีเขียว:
1. ธรรมาภิบาลสีเขียว (Green Governance) แนวคิดการบริหารที่ให้ความสำคัญกับ:
- การใช้ทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ
- ความรับผิดชอบในกระบวนการผลิต
- การออกแบบผลิตภัณฑ์ที่ดีต่อผู้บริโภคและสิ่งแวดล้อม
2. อุปนิสัยสีเขียว (Green Habits) หลักปฏิบัติ 7R ได้แก่:
- Rethink (คิดใหม่) – ทบทวนกระบวนการทำงาน
- Reduce (ลดการใช้) – ลดการใช้ทรัพยากร
- Reuse (ใช้ซ้ำ) – นำกลับมาใช้ใหม่
- Recycle (รีไซเคิล) – แปรรูปเป็นสิ่งใหม่
- Recondition (ปรับสภาพ) – ซ่อมแซมให้ใช้งานได้
- Refuse (ปฏิเสธ) – ไม่ใช้สิ่งที่ไม่จำเป็น
- Return (ส่งคืน) – ส่งกลับสู่ธรรมชาติ
ที่ช่วยให้ทั้งองค์กรและผู้บริโภคตัดสินใจอย่างยั่งยืนในทุกขั้นตอน
ตัวอย่างธุรกิจไทยที่ก้าวสู่น่านน้ำสีเขียว
หลายองค์กรในไทยเริ่มใช้แนวคิดนี้อย่างจริงจัง เช่น
เอสซีจี (SCG)
- ลงทุนในเทคโนโลยีสะอาดและวัสดุหมุนเวียน
- พัฒนาผลิตภัณฑ์ที่ลดการปล่อยคาร์บอน
- สร้างระบบเศรษฐกิจหมุนเวียนในอุตสาหกรรมก่อสร้าง
บางจากปิโตรเลียม
- ผลักดันพลังงานชีวภาพและธุรกิจคาร์บอนต่ำ
- พัฒนาสถานีบริการแบบครบวงจรที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
- ลงทุนในเทคโนโลยีพลังงานทดแทน
พฤกษาเรียลเอสเตท
- พัฒนาที่อยู่อาศัยที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
- ออกแบบโครงการสำหรับผู้สูงอายุและสังคมพหุวัฒนธรรม
- สร้างชุมชนที่ยั่งยืนด้วยระบบการจัดการพลังงานและน้ำ
ทั้งหมดล้วนสะท้อนการเปลี่ยนผ่านจาก “การทำกำไร” สู่ “การเติบโตอย่างมีความหมาย”
ทางรอดที่ยั่งยืน คือทางเลือกที่มีหัวใจ
การวิวัฒนาการของกลยุทธ์ธุรกิจในศตวรรษที่ 21
Red Ocean Era: การแข่งขันเพื่อเอาชนะ
Blue Ocean Era: การสร้างสรรค์เพื่อเติบโต
Green Ocean Era: การเติบโตเพื่อความยั่งยืน
วันนี้ การอยู่รอดในธุรกิจไม่ใช่แค่การหนีจากการแข่งขัน แต่คือการสร้างคุณค่าใหม่ พร้อมกับความใส่ใจโลก เพราะ “ตลาดแห่งความยั่งยืน” ไม่ใช่แค่เทรนด์ แต่คือความคาดหวังของสังคม
กลยุทธ์น่านน้ำสีเขียว จึงไม่ใช่แค่กลยุทธ์ทางการตลาด แต่คือแนวทางในการสร้างธุรกิจที่ เติบโตอย่างมีจริยธรรม, แข็งแกร่งในระยะยาว และเป็นพลังบวกต่อสังคมและสิ่งแวดล้อมในยุคที่โลกต้องการมันมากที่สุด
บทสรุป: อนาคตของธุรกิจที่ยั่งยืน
การเปลี่ยนผ่านจากน่านน้ำสีแดงเลือด สู่สีคราม และสู่สีเขียว ไม่ใช่แค่การเปลี่ยนแปลงกลยุทธ์ แต่คือการเปลี่ยนแปลงความคิดพื้นฐานของธุรกิจ
จากการต่อสู้ การสร้างสรรค์ ไปจนถึงการเติบโตอย่างยั่งยืน
ธุรกิจที่จะประสบความสำเร็จในปี 2025 และต่อไป คือธุรกิจที่สามารถผสมผสานนวัตกรรมกับความรับผิดชอบ สร้างกำไรไปพร้อมกับการสร้างคุณค่าให้กับสังคม
เพราะในที่สุด ความยั่งยืนคือกุญแจสำคัญของการเติบโตที่แท้จริง
อ้างอิง:
- https://www.blueoceanstrategy.com/tools/
- https://www.thestrategyinstitute.org/insights/finding-untapped-markets-an-introduction-to-blue-ocean-strategy/
- https://www.blueoceanstrategy.com/tools/four-actions-framework/
- https://www.smartsme.co.th/content/46717
- https://www.bangchak.co.th/storage/document/sustainability/2019/strategy-sustainability-en.pdf
- https://www.scgchemicals.com/en/articles/news/1725419041
- https://psh.listedcompany.com/misc/analyst-research/20241118-psh-kgi-en.pdf
- https://mailchimp.com/resources/blue-ocean-strategy/
อ่านบทความเพิ่มเติม
- ตลาด “พิธีศพสัตว์เลี้ยง” จีนพุ่งแรง! โอกาสไทย ชู “ซอฟต์พาวเวอร์” เจาะเทรนด์รักษ์โลก-ความผูกพัน
- พลิกโฉม “หางแร่” สู่ “อิฐรักษ์โลก” อัคราฯ และจุฬาฯ ผนึกกำลังขับเคลื่อนเศรษฐกิจหมุนเวียนอย่างยั่งยืน
- กุ้ยโจว พลิกโฉมตัวเองจาก “เขตทดลอง” สู่ “เขตนำร่อง” ในการพัฒนาสีเขียว ความสำเร็จด้านสิ่งแวดล้อมที่น่าทึ่งของจีน!
- ถอดบทเรียน ฟื้นฟูนกกระเรียนพันธุ์ไทย หายจากธรรมชาติไป 50 ปี กลับคืนถิ่น บินร่อนสู่บุรีรัมย์
