เกาหลีใต้ได้รับการยกย่องให้เป็นหนึ่งในประเทศต้นแบบด้านการจัดการขยะที่มีประสิทธิภาพที่สุดในโลก จากความมุ่งมั่นในการสร้างระบบนิเวศแบบ Circular Economy หรือเศรษฐกิจหมุนเวียนที่ลดการสร้างขยะและเพิ่มการรีไซเคิล
อะไร? ที่ทำให้เกาหลีใต้กลายเป็นผู้นำด้านการจัดการขยะระดับโลก จากประเทศที่เคยเผชิญวิกฤตขยะล้นเมืองสู่ต้นแบบเศรษฐกิจหมุนเวียนที่มีอัตราการรีไซเคิลสูงถึง 86% แล้วอะไรคือ 4 กลยุทธ์สำคัญที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างน่าทึ่ง
จาก “วิกฤตขยะ” สู่ “ผู้นำด้านการรีไซเคิล”
ในปี 2560 ปริมาณขยะเฉลี่ยของประชากรเกาหลีใต้อยู่ที่เพียง 1.02 กิโลกรัมต่อคนต่อวัน ซึ่งลดลงอย่างมากเมื่อเทียบกับปี 2534 (ลดลงถึง 2 ใน 3) พร้อมกับมีอัตราการรีไซเคิลที่สูงถึง 86% นับเป็นตัวอย่างความสำเร็จที่น่าจับตามอง
สถิติที่น่าสนใจ
- ขยะ 84.8% ถูกนำไปรีไซเคิล
- ขยะเพียง 6.2% ถูกนำไปเผาทำลาย
- ขยะเพียง 8.8% ถูกนำไปฝังกลบ
กลยุทธ์สู่ความสำเร็จ 4 มาตรการหลักที่ทำให้เกาหลีใต้เป็นผู้นำด้านการจัดการขยะ
- “จ่ายตามที่ทิ้ง” – ระบบที่เปลี่ยนพฤติกรรมทิ้งขยะของคนทั้งประเทศ
คุณเคยคิดไหมว่าการคิดค่าขยะตามน้ำหนักจะช่วยลดปริมาณขยะได้อย่างไร? เกาหลีใต้ได้นำระบบ Volume-Based Waste Fee System” หรือ “VBWFS” มาใช้ตั้งแต่ปี 1995 เป็นระบบจัดเก็บค่าธรรมเนียมในการจัดการขยะทั่วไปและขยะเศษอาหารตามปริมาณการทิ้งจริง โดยประชาชนต้องซื้อถุงขยะที่รัฐจัดจำหน่ายตามขนาดและราคาที่แตกต่างกัน ทำให้ประชาชนตระหนักถึงการลดปริมาณขยะในชีวิตประจำวัน เพราะยิ่งทิ้งมาก ยิ่งต้องจ่ายมาก
- “ผู้ผลิตต้องรับผิดชอบ” – นโยบายที่ผลักดันให้ธุรกิจเป็นส่วนหนึ่งของวงจรรีไซเคิล
ทำไมบริษัทใหญ่ในเกาหลีใต้ถึงลงทุนพัฒนาบรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม? คำตอบอยู่ที่นโยบาย Extended Producer Responsibility (EPR) ที่บังคับให้ผู้ผลิตต้องรับผิดชอบต่อผลิตภัณฑ์ของตนตลอดวงจรชีวิต ตั้งแต่
- การออกแบบผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
- การลดปริมาณขยะในขั้นตอนการผลิต
- การจัดเก็บและกำจัดผลิตภัณฑ์หลังการใช้งาน
- การให้ข้อมูลแก่ผู้บริโภคเกี่ยวกับวิธีการรีไซเคิล
- “วินัยเหล็ก แยกแล้วทิ้ง” – ระบบคัดแยกขยะที่เข้มงวดและมีประสิทธิภาพสูงสุด
ระบบการคัดแยกขยะของเกาหลีใต้ซับซ้อนแค่ไหน และทำไมจึงประสบความสำเร็จ? เกาหลีใต้มีระบบการคัดแยกขยะที่ละเอียดและเข้มงวด โดยแบ่งเป็นหมวดหมู่ที่ชัดเจน ทั้งพลาสติก กระดาษ แก้ว โลหะ ขยะอินทรีย์ และขยะทั่วไป พร้อมมีจุดทิ้งขยะสาธารณะที่ออกแบบมาเพื่อรองรับการคัดแยกโดยเฉพาะ ครัวเรือนที่ไม่ปฏิบัติตามกฎระเบียบจะถูกปรับ สร้างวินัยและความรับผิดชอบร่วมกันในสังคม
- “เทคโนโลยีล้ำสมัย” – การลงทุนในนวัตกรรมที่เปลี่ยนขยะเป็นทรัพยากรมีค่า
เทคโนโลยีอะไรที่ทำให้เกาหลีใต้สามารถแปรรูปขยะเป็นพลังงานและวัสดุใหม่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ? เกาหลีใต้ลงทุนมหาศาลในโครงสร้างพื้นฐานและเทคโนโลยีการจัดการขยะที่ทันสมัย มีระบบการคัดแยกขยะที่เข้มงวดและชัดเจน มีคู่มือและแอปพลิเคชันบนมือถือช่วยให้ประชาชนคัดแยกขยะได้อย่างถูกต้อง ซึ่งช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในกระบวนการรีไซเคิล
อีกทั้งโรงงานแปรรูปขยะเป็นพลังงาน (Waste-to-Energy) โรงงานหมักทำปุ๋ยอินทรีย์ระดับอุตสาหกรรม และศูนย์รีไซเคิลครบวงจร ทำให้สามารถดึงคุณค่าจากขยะได้สูงสุดและลดการฝังกลบลงเหลือเพียง 8.8% เท่านั้น
แผนยุทธศาสตร์ที่ทำให้เกาหลีใต้ประสบความสำเร็จ
เกาหลีใต้ได้ประกาศใช้ ‘มาตรการจัดการการรีไซเคิลขยะแบบครบวงจร’ ในปี 2561 โดยตั้งเป้าหมายที่ท้าทาย:
- ลดปริมาณขยะพลาสติกลง 50% ภายในปี 2573
- เพิ่มอัตราการรีไซเคิลขยะพลาสติกให้ได้ 70% ภายในปี 2573
นอกจากนี้ ยังมีแผนว่าด้วยการหมุนเวียนทรัพยากร ปี พ.ศ 2561-2570 ที่มีการบูรณาการทุกภาคส่วน:
- รัฐบาล กำหนดนโยบายและกฎระเบียบ
- ส่วนปกครองท้องถิ่น นำนโยบายไปปฏิบัติและติดตามผล
- ผู้ผลิต ออกแบบผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
- ผู้บริโภค คัดแยกขยะอย่างถูกวิธีและลดการใช้สินค้าที่ก่อให้เกิดขยะ
การปฏิวัติอุตสาหกรรมสู่ความยั่งยืน
การดำเนินการอย่างจริงจังของเกาหลีใต้ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในภาคธุรกิจ
- เทรนด์ Zero Waste ที่เติบโตอย่างรวดเร็ว
- Zero Waste Store ร้านค้าที่ไม่ใช้บรรจุภัณฑ์ฟุ่มเฟือย
- Zero Waste Market ตลาดที่ลดการใช้พลาสติก
- Refill Station จุดเติมสินค้าที่ผู้บริโภคสามารถนำภาชนะมาเติมได้ ไม่ว่าจะเป็นน้ำยาทำความสะอาด สบู่ แชมพู อาหารแห้ง หรือแม้แต่เครื่องสำอาง
- นวัตกรรมบรรจุภัณฑ์รักษ์โลก
- ลดปริมาณบรรจุภัณฑ์ที่เกินความจำเป็น
- ใช้วัสดุที่ย่อยสลายได้ง่าย เช่น กระดาษหรือพลาสติกชีวภาพ
- ใช้หมึกพิมพ์จากธรรมชาติ
- ออกแบบบรรจุภัณฑ์ที่ใช้ซ้ำได้
- แฟชั่นรักษ์โลก (Eco-Fashion)
แบรนด์ชั้นนำหลายรายหันมาสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์จากวัสดุรีไซเคิล (Recycling) และการแปรรูปวัสดุเหลือใช้ (Upcycling) ให้เป็นสินค้าที่มีมูลค่าสูงขึ้น เช่น
- นำของค้างสต๊อกมาปรับใช้ในคอลเลคชั่นใหม่
- แปรรูปเศษวัสดุให้กลายเป็นสินค้าแฟชั่นที่มีดีไซน์ทันสมัย
บทเรียนสำคัญจากเกาหลีใต้
ความสำเร็จของเกาหลีใต้ในการจัดการขยะไม่ได้เกิดขึ้นเพียงชั่วข้ามคืน แต่เป็นผลมาจากความร่วมมือของทุกภาคส่วนและการวางแผนอย่างเป็นระบบ นี่คือบทเรียนที่เราสามารถนำมาปรับใช้
- นโยบายที่ชัดเจนจากภาครัฐ การกำหนดเป้าหมายระยะยาวและมาตรการที่เป็นรูปธรรม
- ความรับผิดชอบร่วมกัน ทุกภาคส่วนต้องมีส่วนร่วมในการแก้ปัญหา
- การศึกษาและให้ความรู้ ประชาชนต้องเข้าใจวิธีคัดแยกขยะที่ถูกต้อง
- นวัตกรรมและเทคโนโลยี การลงทุนในเทคโนโลยีการรีไซเคิลที่ทันสมัย
การเดินทางของเกาหลีใต้สู่การเป็น “ประเทศต้นแบบการจัดการขยะ” แสดงให้เห็นว่าความมุ่งมั่นและการวางแผนที่ดีสามารถสร้างการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ได้ จากประเทศที่เคยมีปัญหาขยะล้นเมือง สู่ประเทศที่มีอัตราการรีไซเคิลสูงที่สุดแห่งหนึ่งของโลก
เราทุกคนสามารถเรียนรู้จากแบบอย่างนี้ และร่วมกันสร้างสังคมที่ยั่งยืนได้ ด้วยการเริ่มต้นจากการลดขยะในชีวิตประจำวันของเราเอง
อ้างอิง
กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ (DITP)
https://www.sdthailand.com/2025/05/waste-journey-in-south-korea/
บทความอื่น ที่น่าสนใจ
เรียนรู้จากสิงคโปร์! โมเดล ‘ฟาร์มดิจิทัล’ นวัตกรรมเกษตรอัจฉริยะบนตึกสูง ที่ไทยนำมาปรับใช้ได้esguniverse
