ผู้บริโภคทั่วไปมักตั้งคำถามเกี่ยวกับความปลอดภัยของผักที่รับประทาน โดยเฉพาะประเด็นสารไนเทรตที่อาจตกค้างในปริมาณสูง แต่จะทราบได้อย่างไรว่าผักที่เรารับประทานมีไนเทรตสูงเกินมาตรฐานหรือไม่? ล่าสุด “ทีเมค” ศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ (MTEC) ภายใต้สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ได้พัฒนานวัตกรรมเซนเซอร์ตรวจวัดปริมาณไนเทรตในผักและน้ำที่ใช้ในการเพาะปลูก
เซนเซอร์เพื่อความปลอดภัยทางอาหารและสิ่งแวดล้อม
เซนเซอร์ที่ทีเมคพัฒนาขึ้นสามารถตรวจวัดปริมาณไนเทรตได้ทั้งในใบพืชและในน้ำที่ใช้เพาะปลูก เป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับการเพาะปลูกในระบบไฮโดรโพนิกส์หรือระบบรางน้ำ โดยมีเป้าหมายเพื่อสนับสนุนการผลิตอาหารทางเลือกเพื่อสุขภาพ สมุนไพรมูลค่าสูง และการดูแลสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน
การนำไปใช้ประโยชน์ในหลากหลายมิติ
นวัตกรรมนี้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้ในหลายด้าน
- การควบคุมการเพาะปลูกอย่างมีประสิทธิภาพ
เซนเซอร์สามารถใช้วัดปริมาณไนเทรตในระบบไฮโดรโพนิกส์ ช่วยให้เกษตรกรวางแผนลดการให้สารไนเทรตเกินความจำเป็น และควบคุมปริมาณไนเทรตในผักก่อนการเก็บเกี่ยวให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม
- ทางเลือกเพื่อสุขภาพของผู้บริโภค
การตรวจวัดปริมาณไนเทรตในผักก่อนจำหน่ายจะเป็นข้อมูลสำคัญสำหรับผู้บริโภค โดยเฉพาะกลุ่มที่ต้องควบคุมปริมาณไนเทรต เช่น ผู้ป่วยโรคหัวใจและหลอดเลือด ผู้ป่วยโรคไต และผู้ป่วยโรคโลหิตจาง
- การเพิ่มมูลค่าสมุนไพร
การควบคุมปริมาณไนเทรตในการเพาะปลูกพืชสมุนไพรมูลค่าสูงมีความสำคัญ เพราะปริมาณไนเทรตที่ไม่เหมาะสมอาจส่งผลกระทบต่อปริมาณสารสำคัญในสมุนไพรบางชนิด
- การดูแลสิ่งแวดล้อม
เครื่องมือนี้ยังช่วยในการตรวจสอบปริมาณไนเทรตในดินบริเวณพื้นที่เพาะปลูก ทำให้สามารถควบคุมปริมาณการให้ปุ๋ยได้อย่างเหมาะสม ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
- การควบคุมคุณภาพน้ำดื่ม
เซนเซอร์สามารถใช้ตรวจสอบปริมาณไนเทรตในน้ำบาดาล เพื่อควบคุมคุณภาพน้ำที่ใช้ในการดื่ม ตามมาตรฐานขององค์การอนามัยโลก (WHO) ที่กำหนดให้น้ำดื่มควรมีไนเทรตไม่เกิน 50 มิลลิกรัมต่อลิตร
ประโยชน์ต่อการส่งออก
ในระดับสากล มีบางประเทศที่มีข้อกำหนดเข้มงวดเกี่ยวกับปริมาณไนเทรตในผักใบเขียว โดยเฉพาะสหภาพยุโรปที่มีประกาศ Commission Regulation (EU) No 1258/2011 กำหนดมาตรฐานและห้ามจำหน่ายผักใบเขียวที่มีปริมาณสารไนเทรตเกินกำหนด ดังนั้น การที่ผู้ผลิตไทยสามารถควบคุมปริมาณไนเทรตในผักใบเขียวให้อยู่ในระดับที่เหมาะสมจะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการส่งออกสินค้าเกษตรไปยังตลาดต่างประเทศ
ความร่วมมือในการพัฒนาต่อยอด
ปัจจุบันทีมวิจัยได้ร่วมมือกับหลายภาคส่วน ทั้งผู้ประกอบการที่เพาะปลูกพืชระบบไฮโดรโพนิกส์ นักวิจัยระบบสมาร์ตฟาร์ม นักวิจัยกระบวนการเพาะปลูกสมุนไพรมูลค่าสูง และหน่วยงานที่รับตรวจสอบคุณภาพดิน เพื่อทดสอบการใช้งานอุปกรณ์และพัฒนาต่อยอดให้เหมาะสมกับการใช้งานในแต่ละประเภท
นวัตกรรมเซนเซอร์ตรวจวัดไนเทรตจากทีเมค สวทช. จึงเป็นอีกหนึ่งความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีที่จะช่วยยกระดับมาตรฐานความปลอดภัยทางอาหารของไทย พร้อมสร้างความมั่นใจให้กับผู้บริโภคและเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของสินค้าเกษตรไทยในตลาดโลก
อ้างอิง
สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.)
https://www.nstda.or.th/home/news_post/the-semiconductor-fab-and-furious-isfet-nitrate
บทความอื่น ที่น่าสนใจ
ไทยปฏิวัติการผลิตข้าวคาร์บอนต่ำ ‘ทำนาเปียกสลับแห้ง’ สร้างเกษตรยั่งยืน
