เทศกาลสงกรานต์ปีนี้ จังหวัดน่านนำเสนอทางเลือกพิเศษสำหรับนักท่องเที่ยวที่ใส่ใจสิ่งแวดล้อม ด้วย “การท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ” ที่สร้างสมดุลระหว่างการเฉลิมฉลองประเพณีไทยและการดูแลธรรมชาติ
น่านไม่เพียงเป็นหนึ่งในพื้นที่ท่องเที่ยวที่งดงาม แต่ยังเป็นต้นแบบการท่องเที่ยวที่รับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อม ผ่านกิจกรรมที่ช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก เช่น การเดินเที่ยวตลาดคาร์บอนต่ำ การใช้ผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น การพักในโรงแรมที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม และการรับประทานอาหารออร์แกนิค
สงกรานต์นี้ เลือกเที่ยวน่านแบบคาร์บอนต่ำ สัมผัสวัฒนธรรมประเพณีอันงดงาม พร้อมร่วมขับเคลื่อนเศรษฐกิจท้องถิ่นและรักษาสิ่งแวดล้อมไปพร้อมกัน
การท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ อนาคตการเที่ยวอย่างยั่งยืน
จากเมืองเล็ก ๆ ที่รักษาเอกลักษณ์ท้องถิ่นได้อย่างงดงาม น่านได้ก้าวสู่การเป็นพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน ด้วยแนวคิด “เที่ยวกรีน กินคลีน เสพศิลป์” ที่เชื่อมโยงทุกภาคส่วนเข้าด้วยกัน เรื่องราวของความสำเร็จนี้ไม่เพียงสะท้อนถึงความมุ่งมั่นของชุมชนท้องถิ่น แต่ยังเป็นแรงบันดาลใจให้แหล่งท่องเที่ยวอื่นๆ ได้เรียนรู้และพัฒนาตามรอย
ติดตามเรื่องราวของการเปลี่ยนแปลงที่กำลังเกิดขึ้น และค้นพบว่าการท่องเที่ยวในอนาคตอาจไม่ใช่แค่การเดินทางเพื่อพักผ่อน แต่ยังเป็นส่วนหนึ่งของการสร้างโลกที่ยั่งยืนสำหรับคนรุ่นต่อไป
ได้รับคัดเลือก 1 ใน 6 พื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
จังหวัดน่านได้รับการคัดเลือกให้เป็น 1 ใน 6 พื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน เนื่องจากยังคงรักษาเอกลักษณ์ความเป็นพื้นถิ่นไว้อย่างสวยงาม ทำให้มีนักท่องเที่ยวเดินทางมาเยี่ยมเยือนเป็นจำนวนมาก แต่ปัญหาที่เกิดขึ้น คือ การขยายตัวของธุรกิจท่องเที่ยวทำให้เกิดปัญหาการปล่อยก๊าซเรือนกระจก โดยเฉพาะก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จากกิจกรรมการท่องเที่ยวต่างๆ เช่น
- การเดินทาง
- การเข้าพัก
- การบริโภคและจับจ่ายใช้สอย
- กิจกรรมต่างๆ ระหว่างท่องเที่ยว
Cr. ภาพ : http://www.sustainability.chula.ac.th/th/report/2446/
แนวทางการแก้ไข การท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ (Low Carbon Tourism)
การเริ่มขับเคลื่อนการท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำมุ่งเน้นการลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ควบคู่ไปกับการสร้างรายได้จากการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน ผ่านโครงการวิจัย:
- “เที่ยวกรีน กินคลีน เสพศิลป์เมืองน่าน” (ปี 2563)
- “เที่ยวน่าน ใส่ใจ ไร้คาร์บอน” (ปี 2564)
ดำเนินการโดยสถาบันวิจัยสิ่งแวดล้อมเพื่อความยั่งยืน จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ด้วยการสนับสนุนของหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการเพิ่มความสามารถในการแข่งขันของประเทศ (บพข.)
วิธีการศึกษาวิจัย
โครงการใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research: PAR) กับกลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เช่น
- ผู้ประกอบการที่พักโรงแรม
- ร้านอาหาร
- ร้านกาแฟในจังหวัดน่าน
- กลุ่มเกษตรอินทรีย์ พีจีเอส น่าน
ผลการศึกษาวิจัย
1. ปริมาณการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่าจากกิจกรรมการท่องเที่ยวหลัก 5 กิจกรรม
- ผลิตภัณฑ์คาร์บอนต่ำ
- ตลาดคาร์บอนต่ำ
- เมนูคาร์บอนต่ำ
- โรงแรมคาร์บอนต่ำ
- เส้นทางท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ
2. รูปแบบการท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ ประกอบด้วย
- แผนที่เส้นทางท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำในตัวเมืองน่าน
- กิจกรรมการท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ
- โปรแกรมการท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ
- หนังสือเดินทางเก็บแต้มคาร์บอน
- ประกาศนียบัตรนักท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ
จากผลการวิจัยก่อนหน้า พบว่าจังหวัดน่านมีศักยภาพสูงที่จะพัฒนาไปสู่การท่องเที่ยวที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและการปล่อยคาร์บอนสุทธิเป็นศูนย์ได้ในอนาคต
ดังมีรายละเอียดรายกิจกรรมต่อไปนี้
Cr.ภาพ : http://www.sustainability.chula.ac.th/th/report/3038/
5 กิจกรรมการท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำในจังหวัดน่าน
กิจกรรมที่ 1 ท่องเที่ยวน่านวิถีใหม่พร้อมพกพาผลิตภัณฑ์คาร์บอนต่ำ (Nan Low Carbon Products)
ผลิตภัณฑ์คาร์บอนต่ำที่แนะนำ
- แก้วกาแฟใช้ซ้ำ สามารถลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ถึง 6,079,352 kgCO2e/ปี
- ของที่ระลึกจากวัสดุเหลือใช้โดยฝีมือชุมชนท้องถิ่น เช่น สายคล้องแมสก์ 1 เส้น มีการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเพียง 2.0275 kgCO2e (ลดลงร้อยละ 94.47 เมื่อเทียบกับสินค้าประเภทเดียวกัน)
กิจกรรมที่ 2 ล่องน่าน เที่ยวกาด (ข่วงเมือง) วิถีใหม่แบบไร้คาร์บอน (Nan Low Carbon Walking Street)
การจัดการขยะในตลาด
- กิจกรรม “ติ้วซ้า มาข่วง เที่ยวอย่างไร ให้ไร้ขยะ”
- การจัดการขยะแบบแยกประเภท 9 ประเภท ณ จุดคัดแยกขยะ ช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเหลือเพียง 0.18 kgCO2e/คน
- สามารถลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้กว่าร้อยละ 84.90 เมื่อเทียบกับการจัดการขยะแบบเดิม (ฝังกลบเทกอง ที่ปล่อยก๊าซเรือนกระจก 0.53 kgCO2e/คน)
กิจกรรมที่ 3 รักษ์น่าน ทานอาหารสุขภาพคาร์บอนต่ำ (Nan Low Carbon Organic Meal)
เมนูอาหารคาร์บอนต่ำ
- ซีซาร์สลัดออร์แกนิค ลดการปล่อยคาร์บอนได้ 23.2204 kgCO2e/จาน (ลดลงร้อยละ 73.02)
- กาแฟร็อกเพรสโซ่ที่ใช้น้ำตาลอ้อยอินทรีย์แบบผง ลดการปล่อยคาร์บอนได้ 7.2192 kgCO2e/แก้ว (ลดลงร้อยละ 81.86)
ปัจจัยที่ช่วยลดคาร์บอน
- การใช้วัตถุดิบในท้องถิ่น
- การลดระยะทางการขนส่งอาหาร
- การจัดการของเสียจากการประกอบอาหารอย่างมีประสิทธิภาพ
กิจกรรมที่ 4 โรงแรมน่านคาร์บอนต่ำ (Nan Low Carbon Hotels)
สาเหตุหลักของการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในโรงแรม
- การใช้พลังงานไฟฟ้า
- การซักรีด
- การเดินทาง
- การรั่วไหลของสารทำความเย็น
- การกำจัดของเสีย
ผลการดำเนินการ
- โรงแรมสามารถลดคาร์บอนฟุตพรินต์รายปีลงได้ 8.14-35.34 tCO2e (เฉลี่ย 22.09 tCO2e)
- คิดเป็นการลดลงร้อยละ 15.55-75.85 (เฉลี่ยร้อยละ 43.16) เมื่อเทียบกับปีฐาน
กิจกรรมที่ 5 เส้นทางท่องเที่ยวไร้คาร์บอน (Nan Zero Carbon Travel Route)
องค์ประกอบของเส้นทางท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ
- แผนที่เส้นทางท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำในตัวเมืองน่าน (2 วัน 1 คืน, ระยะทาง 14.69 กิโลเมตร)
- กิจกรรมการท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ
- โปรแกรมการท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ
- หนังสือเดินทางเก็บแต้มคาร์บอน
- ประกาศนียบัตรนักท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ
ผลลัพธ์ด้านสิ่งแวดล้อม
- การท่องเที่ยวแบบคาร์บอนต่ำช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ 45.05 kgCO2e/ทริป
- คิดเป็นการลดลงร้อยละ 64.07 เมื่อเทียบกับเส้นทางการท่องเที่ยวทั่วไป
การพัฒนาการท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำในจังหวัดน่านได้รับการสนับสนุนจากผู้มีส่วนเกี่ยวข้องหลายฝ่าย ทั้งภาครัฐและเอกชน ซึ่งมีความเห็นตรงกันในการผลักดันแนวทางนี้ให้เป็นรูปธรรมมากขึ้นในอนาคต อย่างไรก็ตาม ยังมีปัญหาในการจัดเก็บข้อมูลเกี่ยวกับการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่ต้องแก้ไขให้เป็นระบบ เพื่อให้การคำนวณและประเมินผลได้สะดวกขึ้น
งานวิจัยนี้จึงเสนอให้มีการส่งเสริมการท่องเที่ยวที่สอดคล้องกับศักยภาพของจังหวัดน่าน โดยเน้นการพัฒนาระบบการจัดการข้อมูลและการบริหารงานเพื่อให้การท่องเที่ยวเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม และสามารถประเมินปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้อย่างมีประสิทธิภาพ
อ้างอิง
Facebook page: เที่ยวไทย ไม่ทิ้งรอย I Thailand Traceless Tourism
Link: https://www.facebook.com/ThailandTracelessTourism? mibextid=wwXIfr&mibextid=wwXIfr…
สถาบันวิจัยสิ่งแวดล้อมเพื่อความยั่งยืน จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
http://www.sustainability.chula.ac.th/th/report/3038/
https://www.matichon.co.th/article/news_5091721
บทความอื่นที่ น่าสนใจ
เทรนด์ท่องเที่ยวสุขภาพ มาแรง! ผสาน ESG สู่ Wellness Tourism ยกระดับท่องเที่ยวเชิงสุขภาพไทย
