‘แสงจันทร์กระจ่างส่องนำทางสัญจร คิดถึงนางฟ้าอรชร…’ เสียงเพลง ‘แสงจันทร์’ ของคณะมาลีฮวนน่า แผ่วแว่วมาในห้วงความคิด ซึ่งเหมาะกับเวลา ที่จะเกิดพระจันทร์เต็มดวงในคืนพรุ่งนี้ ที่เรียกกันว่า วันวสันตวิษุวัต
วันวสันตวิษุวัตคือวันอะไร?
จากการไล่เลียงข้อมูล พบว่า วันดังกล่าว คือ วิษุวัต หรือ จุดราตรีเสมอภาค เป็นศัพท์ดาราศาสตร์ หมายถึงช่วงที่ดวงอาทิตย์อยู่ในตำแหน่งตรงได้ฉากกับเส้นศูนย์สูตรของโลกพอดี ซึ่งจะเกิดขึ้นปีละ 2 ครั้ง หรือในหนึ่งรอบที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ ความเอียงของแกนโลกจะเลื่อนมาอยู่ในระนาบที่ได้ฉากกับตำแหน่งดวงอาทิตย์ ซึ่งวันนั้นกลางวันจะเท่ากับกลางคืน โดยแบ่งเป็น ศารทวิษุวัต เกิดในวันที่ 22 หรือ 23 กันยายนของทุกปี ซึ่งตรงกับฤดูใบไม้ร่วงในเขตซีกโลกเหนือ ในปี พ.ศ. 2549 ศารทวิษุวัตเกิดตรงกับ วันที่ 23 กันยายน เวลา 4:03 น. ตามเวลากรีนิช หรือเท่ากับ 11:03 น. ตามเวลาประเทศไทย และ วสันตวิษุวัต เกิดในวันที่ 20 หรือ 21 มีนาคมซึ่งตรงกับฤดูใบไม้ผลิของซีกโลกเหนือ ในปี พ.ศ. 2549 วสันตวิษุวัตเกิดขึ้นในวันที่ 20 เดือนมีนาคม เวลา 18:26 น เวลากรีนิช ซึ่งตรงกับเวลา 01:26 น. ของวันที่ 21 ในประเทศไทย
ชวนชมจันทร์งามทั่วประเทศ
สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ สดร. กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ได้ชวนชม “ดวงจันทร์เต็มดวง” ในคืนวันวสันตวิษุวัต ค่ำคืนที่กลางวันกับกลางคืนยาวนานเท่ากัน 21 มีนาคม ทั้ง 3 จุดสังเกตการณ์หลักที่เชียงใหม่ นครราชสีมา และฉะเชิงเทรา ฟรีไม่มีค่าใช้จ่าย
ทั้งนี้ นายศุภฤกษ์ คฤหานนท์ หัวหน้างานบริการวิชาการทางดาราศาสตร์ สดร. ได้กล่าวว่า ในวันที่ 21 มีนาคมนี้ เป็นวันวสันตวิษุวัต เวลากลางวันกับกลางคืนยาวนานเท่ากัน เป็นคืนที่ “ดวงจันทร์เต็มดวง” มีระยะทางใกล้โลก ประมาณ 360,761 กิโลเมตร ทำให้คืนดังกล่าวดวงจันทร์เต็มดวงมีขนาดปรากฏใหญ่กว่าปกติเล็กน้อย สดร. กำหนดจัดกิจกรรม “ชมดวงจันทร์เต็มดวงคืนวันวสันตวิษุวัต” ตั้งแต่เวลา 18.00-22.00 น. และขอเชิญชวนประชาชนร่วมส่องจันทร์ดวงโตชัดเต็มตาด้วยกล้องโทรทรรศน์หลายชนิด ณ จุดสังเกตการณ์หลัก 3 แห่ง ได้แก่ หอดูดาว อุทยานดาราศาสตร์สิรินธร อ.แม่ริม จ.เชียงใหม่ (โทร. 053-121268-9 ต่อ 305, 081-8854353) หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบ พระชนมพรรษา นครราชสีมา (โทร.086-429-1489) และหอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบ พระชนมพรรษา ฉะเชิงเทรา (โทร. 084-088-2264) โดยไม่มีการเก็บค่าใช้จ่ายใดๆทั้งสิ้น
สัญญาณเริ่มต้น ‘เทศกาลเช็งเม้ง’
นอกจากเป็นวันพระจันทร์สวยแล้วนั้น วันวสันตวิษุวัต ก็มีความสำคัญกับชาวไทยเชื้อสายจันด้วยเช่นกัน เพราะเป็นวันเริ่มต้นเทศกาลเช็งเม้ง สำหรับประเทศจีนแบ่ง 1 ปีออกเป็น 24 ปักษ์ และวันนี้ตรงกับวันแรกของปักษ์ที่ 4 “ชุงฮุง 春分”
จีนแบ่ง 1 ปี หรือ 12 เดือน ออกเป็น 24 ปักษ์หรือ 24 เจียซี่ ( 節氣) ยึดตามองศาดวงอาทิตย์ตามหลักสายนะ (Tropical Astrology) เปลี่ยนไปปักษ์ละ 15° โดยวันที่ 20 มีนาคม 60 นี้ ถือเป็นวันที่ดวงอาทิตย์ตั้งฉากกับเส้นศูนย์สูตรครั้งแรกของปี เรียกอีกอย่างว่า งวันราตรีเสมอภาค คือเป็นช่วงที่กลางคืนกับกลางวันยาวเท่ากันที่เส้นศูนย์สูตร ตรงกับวัน วสันตวิษุวัต ตามดาราศาสตร์
วันดังกล่าวมานี้เองยังถือเป็นวันแรกที่เริ่มไหว้บรรพบุรุษ โดยจะไปสิ้นสุดช่วงการไหว้วันที่ 5 เมษายน ตรงกับวันเช็งเม้ง 清明 นอกจากนี้ วัน “ชุงฮุง 春分” นี้ (จีนกลางเรียกชุนเฟิน) ยังเป็นวันแห่งเทศกาลตั้งไข่ ที่สืบทอดมายาวนานกว่า 4,000 ปี เหตุเพราะโลกเราโคจรมาถึงจุดที่สมดุลพอดี เส้นศูนย์สูตรตั้งฉากกับดวงอาทิตย์ (รูปกลางซ้าย) จึงมีโอกาสที่จะตั้งไข่ไม่ให้ล้ม (ในพื้นที่เมืองจีน) โดยมีเคล็ดลับว่าจะต้องใช้ไข่ที่สดใหม่ไม่เกิน 4-5 วัน และหาจุดนูนบนเปลือกไข่ 3 จุด จากนั้นเล็งให้แกนกลางของไข่อยู่ตรงกึ่งกลางพอดี จากนั้นก็บรรจงวางไข่ให้ตั้งตรง
ความหมายแท้จริงของวันนี้ในประเทศที่มี 4 ฤดู สำหรับจีนหมายถึงช่วงกลางของฤดูใบไม้ผลิ โดยในช่วงนี้ พฤกษานานาพันธุ์และพืชผลจะเจริญงอกงามได้ดี เนื่องจากอากาศจะอบอุ่นมากขึ้น เริ่มมีฝนโปรย อันเป็นช่วงเวลาที่ดีสำหรับการเพาะปลูกได้อย่างเต็มที่ จึงต้องมีการกำหนดวันนี้ขึ้น ส่วนในบางประเทศวันนี้ถือเป็นวันสิ้นสุดฤดูหนาวอย่างเป็นทางการโดยเวลากลางวันจะเริ่มยาวกว่ากลางคืนตั้งแต่วันรุ่งขึ้นเป็นต้นไป
ที่มาข้อมูล
https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%A9%E0%B8%B8%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95
