20 ธันวาคม วันสัตว์ป่าโลก สะท้อนความสำคัญของนวัตกรรมในการอนุรักษ์ธรรมชาติ เทคโนโลยี AI และโดรน ถูกนำมาใช้ตรวจจับและป้องกันการล่าสัตว์ในไทยและต่างประเทศ ช่วยคุ้มครองสัตว์ป่าหายากอย่างยั่งยืน
20 ธันวาคม ซึ่งตรงกับ วันสัตว์ป่าโลก เป็นโอกาสสำคัญที่ทั่วโลกตระหนักถึงความจำเป็นในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและชีวิตสัตว์ป่าที่กำลังถูกคุกคาม การล่าสัตว์ผิดกฎหมายยังคงเป็นปัญหาใหญ่ในหลายประเทศ แต่ความก้าวหน้าของเทคโนโลยี เช่น ปัญญาประดิษฐ์ (AI) และ โดรน ได้กลายเป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพในการตรวจจับและยับยั้งพฤติกรรมผิดกฎหมายในพื้นที่ป่า ตัวอย่างเช่น อินเดียและแอฟริกาใต้ ได้นำ AI มาวิเคราะห์เสียงในป่าเพื่อตรวจจับเสียงปืน หรือใช้โดรนเฝ้าระวังพื้นที่ป่ากว้างใหญ่ในเวลากลางคืน ผลที่ได้คือการลดการล่าสัตว์ผิดกฎหมายลงอย่างมีนัยสำคัญ
ในประเทศไทย ปัญหาการล่าสัตว์ยังคงเป็นภัยคุกคามต่อสัตว์ป่าหายาก เช่น เสือดำ เลียงผา และช้างป่า ซึ่งอาศัยในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เช่น เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร และ อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ การนำเทคโนโลยีโดรนมาตรวจสอบการลักลอบเข้าป่าผิดกฎหมาย และการติดตั้งกล้องดักถ่ายภาพที่เชื่อมต่อ AI ช่วยเพิ่มความแม่นยำในการเฝ้าระวังสัตว์ป่าได้อย่างมาก วันสัตว์ป่าโลกปีนี้จึงเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีสำหรับการขับเคลื่อนนวัตกรรมเพื่ออนุรักษ์สัตว์ป่าในไทยให้คงอยู่คู่ธรรมชาติต่อไปอย่างยั่งยืน
-ความก้าวหน้าสำหรับวันสัตว์ป่าโลก
20 ธันวาคม ของทุกปี ถูกยกให้เป็น วันสัตว์ป่าโลก เป็นวันที่ประชาคมโลกให้ความสำคัญกับการปกป้องและอนุรักษ์สัตว์ป่าที่กำลังเผชิญความเสี่ยงจากการล่าสัตว์ผิดกฎหมาย การล่าสัตว์ไม่ได้เป็นเพียงภัยคุกคามต่อระบบนิเวศเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบต่อความหลากหลายทางชีวภาพอย่างร้ายแรง อย่างไรก็ตาม เทคโนโลยีสมัยใหม่ เช่น ปัญญาประดิษฐ์ (AI) และโดรน ได้เปิดประตูสู่ยุคใหม่ของการเฝ้าระวังและปกป้องสัตว์ป่า
ที่มีบทบาทสำคัญในการรักษาความสมดุลของระบบนิเวศ โดยทำหน้าที่ทั้งเป็นผู้ล่า ผู้ถูกล่า และช่วยกระจายเมล็ดพันธุ์ นอกจากนี้ สัตว์ป่ายังช่วยควบคุมจำนวนแมลงศัตรูพืช เพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพ และส่งเสริมการฟื้นฟูพื้นที่ธรรมชาติที่ถูกทำลาย ยิ่งไปกว่านั้น การมีอยู่ของสัตว์ป่ายังมีคุณค่าทางวัฒนธรรมและเศรษฐกิจ เช่น การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
ซึ่งวันสัตว์ป่าโลก 20 ธันวาคม2567 จะเน้นความสำคัญของสัตว์ป่าและการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ โดยธีมประจำปีนี้คือ “Connecting People and Planet: Exploring Digital Innovation in Wildlife Conservation”
แปลเป็นไทยว่า “เชื่อมโยงผู้คนและโลก: สำรวจนวัตกรรมดิจิทัลในการอนุรักษ์สัตว์ป่า” ธีมดังกล่าวมีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างความตระหนักรู้ว่าเทคโนโลยีดิจิทัลสามารถช่วยในการอนุรักษ์และการค้าสัตว์ป่าได้ยังไงบ้าง
-ความร่วมมือระดับโลกเพื่อปกป้องสัตว์ป่า
การปกป้องสัตว์ป่าไม่ได้เป็นภาระของประเทศใดประเทศหนึ่ง แต่ต้องอาศัยความร่วมมือจากทั่วโลก หลายประเทศได้นำเทคโนโลยีล้ำสมัยเข้ามาช่วย เช่น อินเดียใช้ระบบ AI ตรวจจับเสียงในป่า ส่วนแอฟริกาใต้ใช้โดรนลาดตระเวนเฝ้าระวังสัตว์ป่าที่ถูกคุกคาม ความสำเร็จเหล่านี้เกิดจากการสนับสนุนขององค์กรระดับโลกอย่าง World Wildlife Fund (WWF) ที่ช่วยผลักดันการพัฒนาเทคโนโลยี รวมถึงสร้างเครือข่ายข้อมูลเพื่อช่วยกันสกัดการล่าสัตว์ผิดกฎหมาย
ในประเทศไทยเองก็มีความร่วมมือที่น่าสนใจเช่นกัน เช่น การทำงานของเจ้าหน้าที่ป่าไม้ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร ร่วมกับองค์กรอนุรักษ์ทั้งในและต่างประเทศ รวมถึงการใช้กล้องดักถ่ายภาพสัตว์ป่าและการทดลองนำโดรนมาเฝ้าระวังพื้นที่ป่า การทำงานร่วมกันนี้ไม่เพียงช่วยปกป้องสัตว์ป่าหายาก
ต่างประเทศเองก็มีการพัฒนาแนวทางที่น่าสนใจ เช่น ในแอฟริกาใต้มีกฎหมายคุ้มครองสัตว์ป่าที่เข้มงวด และยังใช้ โดรนติดกล้องอินฟราเรด เพื่อตรวจจับการเคลื่อนไหวในเวลากลางคืน ในขณะที่อินเดียนำ AI มาช่วยวิเคราะห์เสียงในป่า เช่น เสียงปืนหรือเสียงผิดปกติ เพื่อแจ้งเตือนเจ้าหน้าที่ล่วงหน้า กฎหมายและเทคโนโลยีเหล่านี้ไม่ได้แค่ช่วยปกป้องสัตว์ แต่ยังสร้างต้นแบบที่ดีให้ประเทศอื่น ๆ ในการจัดการกับปัญหาการล่าสัตว์ผิดกฎหมายอย่างยั่งยืนด้วย
-AI อาวุธใหม่ในการต่อสู้กับการล่าสัตว์ผิดกฎหมาย
หนึ่งในตัวอย่างที่น่าสนใจคือการนำ AI มาใช้วิเคราะห์เสียงในป่าที่อุทยานแห่งชาติแคซิรังกา ประเทศอินเดีย ระบบนี้สามารถตรวจจับเสียงปืน เสียงรถ หรือกิจกรรมผิดปกติได้แบบเรียลไทม์ และแจ้งเตือนเจ้าหน้าที่ทันทีที่พบความผิดปกติ การดำเนินงานนี้ช่วยลดการล่าสัตว์ผิดกฎหมายในพื้นที่ได้ถึง 50% ในช่วงปีแรกของการใช้งาน นอกจากการป้องกันแล้ว ข้อมูลที่เก็บรวบรวมจาก AI ยังช่วยให้เจ้าหน้าที่วางแผนเชิงรุกเพื่อดูแลสัตว์หายาก เช่น แรดอินเดีย ที่เป็นเป้าหมายของนักล่าได้อย่างมีประสิทธิภาพ
-โดรน ตาวิเศษบนฟากฟ้า
ในอุทยานแห่งชาติครูเกอร์ แอฟริกาใต้ โดรนกลายเป็นอุปกรณ์สำคัญในการลาดตระเวน โดยเฉพาะในพื้นที่ขนาดใหญ่ที่เจ้าหน้าที่ไม่สามารถดูแลได้ทั่วถึง โดรนที่ติดตั้งกล้องอินฟราเรดช่วยให้ตรวจจับการเคลื่อนไหวในเวลากลางคืนได้อย่างแม่นยำ นับตั้งแต่การใช้งานโดรน การล่าช้างในพื้นที่ลดลงอย่างมีนัยสำคัญ นอกจากนี้ โดรนยังช่วยเจ้าหน้าที่เข้าถึงพื้นที่เสี่ยงภัยได้รวดเร็วขึ้น ลดความเสี่ยงต่อเจ้าหน้าที่ในการเผชิญกับผู้ล่าโดยตรง
-เทคโนโลยี DNA ระบุวาฬและโลมา
การระบุวาฬ โลมา ในทะเลแบบแม่นยำและไม่รบกวนสัตว์นั้นเป็นความท้าทายที่นักวิจัยพยายามแก้ไขมาอย่างยาวนาน จากวิธีดั้งเดิม คือ การสังเกตภายนอก, การเก็บผิวหนังหรือไขมันโดยใช้หอก, บันทึกเสียง, ติดแท็กติดตาม ในปัจจุบัน การวิเคราะห์ DNA จากสิ่งแวดล้อม (eDNA) ได้กลายเป็นเครื่องมือสำคัญในงานอนุรักษ์ โดยใช้ DNA ที่หลุดจากตัวสัตว์ เช่น ผิวหนังหรือสารคัดหลั่งในน้ำ เพื่อตรวจสอบและระบุสายพันธุ์ เทคนิคนี้ช่วยให้นักวิจัยสามารถติดตามสัตว์หายากหรือใกล้สูญพันธุ์ได้โดยไม่ต้องสัมผัสตัวสัตว์หรือใช้วิธีการที่อาจเป็นอันตรายต่อระบบนิเวศ
แหล่งที่มา :
- Kaziranga National Park AI system for wildlife protection.
- Kruger National Park’s drone patrols in South Africa.
- โครงการอนุรักษ์สัตว์ป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร, Thailand.
- World Wildlife Fund (WWF) Global Initiatives.
- Marine Mammal Institute.
