ในยุคที่รถยนต์ไฟฟ้ากำลังเปลี่ยนโฉมหน้าอุตสาหกรรมยานยนต์ทั่วโลก การจัดการแบตเตอรี่ที่หมดอายุการใช้งานกลายเป็นความท้าทายสำคัญที่ต้องได้รับการแก้ไข นวัตกรรมการรีไซเคิลแบบโดยตรง (Direct Recycling) จึงเป็นคำตอบที่น่าสนใจ ด้วยความสามารถในการนำวัสดุมีค่ากลับมาใช้ใหม่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เทคโนโลยีนี้ไม่เพียงแต่ช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม แต่ยังสร้างโอกาสทางธุรกิจที่น่าสนใจในอุตสาหกรรมรีไซเคิลอีกด้วย มาดูกันว่าธุรกิจแบตเตอรี่เก่า ทำไมถึงน่าสนใจ? แล้วเขามีวิธีนำกลับมาใช้งานใหม่ได้อย่างไร?
โอกาสทองของธุรกิจรีไซเคิลแบตเตอรี่ EV จากขยะสู่มูลค่าพันล้าน
การเติบโตอย่างก้าวกระโดดของรถยนต์ไฟฟ้า (EV) กำลังสร้างโอกาสทางธุรกิจครั้งใหญ่ในวงการรีไซเคิลแบตเตอรี่ McKinsey & Company คาดการณ์ว่าอุตสาหกรรมนี้จะมีมูลค่าสูงถึง 3.3 ล้านล้านบาทภายในปี 2040 โดยวัสดุที่รีไซเคิลได้จากแบตเตอรี่หนึ่งตันอาจมีมูลค่าถึง 20,000 บาทในปี 2025
ปัจจัยหนุนการเติบโตของธุรกิจ
ความต้องการแบตเตอรี่ลิเธียมไอออนทั่วโลกจะเพิ่มขึ้นถึง 7 เท่าภายในปี 2030 ตามแผน Net Zero Emissions ของ IEA นอกจากนี้ กฎระเบียบใหม่ๆ เช่น มาตรการของสหภาพยุโรปที่กำหนดให้ผู้ผลิตรถยนต์ต้องรีไซเคิลแบตเตอรี่ที่หมดอายุ และ Inflation Reduction Act ของสหรัฐฯ ที่ให้เครดิตภาษีสำหรับวัสดุรีไซเคิล ก็เป็นแรงผลักดันสำคัญของอุตสาหกรรมนี้
ตอบโจทย์สิ่งแวดล้อมที่ยั่งยืน
วัสดุรีไซเคิลลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้มากกว่าสินแร่ที่ขุดใหม่สำหรับการผลิตแบตเตอรี่ถึง 4 เท่า พร้อมสร้างซัพพลายเชนที่ยั่งยืน กลุ่มบริษัทที่เป็นผู้เล่นรายใหญ่ในธุรกิจนี้ ได้เริ่มสร้างระบบรีไซเคิลครบวงจร
กระบวนการรีไซเคิลแบตเตอรี่รถ EV เก่ามาใช้งานใหม่ มีขั้นตอนอย่างไร?
การรีไซเคิลแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้าประกอบด้วย 4 ขั้นตอนหลัก ที่ต้องดำเนินการอย่างระมัดระวังและได้มาตรฐาน
- การเก็บรวบรวม แบตเตอรี่ที่หมดอายุจะถูกรวบรวมจากแหล่งต่างๆ เช่น ศูนย์บริการรถยนต์และโรงงานผลิตแบตเตอรี่ ขั้นตอนนี้ต้องดำเนินการด้วยความระมัดระวังสูง เนื่องจากสารเคมีในแบตเตอรี่อาจรั่วไหลและเป็นอันตราย จึงต้องใช้ทีมงานที่ผ่านการฝึกอบรมมาโดยเฉพาะ
- การแยกชิ้นส่วน ขั้นตอนนี้เป็นการแยกชิ้นส่วนเพื่อคัดแยกวัสดุที่สามารถรีไซเคิลได้ เช่น โลหะหนัก ลิเธียม และส่วนประกอบมูลค่าสูงอื่นๆ กระบวนการนี้ต้องใช้อุปกรณ์พิเศษที่ได้มาตรฐานความปลอดภัยสูง และดำเนินการโดยผู้เชี่ยวชาญ
- การบำบัดทางเคมี วัสดุที่แยกได้จะผ่านกระบวนการบำบัดและแปรรูป เพื่อสกัดสารมีค่าออกมา เช่น ลิเธียม นิกเกิล และโคบอลต์ ขั้นตอนนี้ช่วยลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติและสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจ โดยต้องใช้เทคโนโลยีที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
- การนำกลับมาใช้ใหม่ วัสดุที่ผ่านการบำบัดแล้วจะถูกนำไปใช้ในการผลิตแบตเตอรี่ใหม่หรือในอุตสาหกรรมอื่นๆ ขั้นตอนนี้ช่วยลดปริมาณขยะและลดความจำเป็นในการขุดทรัพยากรใหม่ ซึ่งสอดคล้องกับหลักการเศรษฐกิจหมุนเวียน
ทุกขั้นตอนต้องดำเนินการภายใต้มาตรฐานความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อมที่เข้มงวด เพื่อให้กระบวนการรีไซเคิลมีประสิทธิภาพสูงสุดและปลอดภัยต่อทั้งผู้ปฏิบัติงานและสิ่งแวดล้อม
เทคโนโลยีที่ช่วยฟื้นชีวิตแบตเตอรี่
เทคโนโลยีการรีไซเคิลแบบโดยตรง (Direct Recycling) เป็นวิธีการใหม่ที่มีประสิทธิภาพสูงในการรีไซเคิลแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า โดยมีขั้นตอนการทำงาน 3 ขั้นตอนหลัก
ขั้นตอนที่ 1 การคัดแยกวัสดุเบื้องต้น เริ่มจากการนำแบตเตอรี่ที่ใช้งานแล้วมาผ่านกระบวนการคัดแยกด้วยวิธีการต่างๆ ทั้งการร่อน ตัด ย่อย และบด เพื่อแยกขั้วแอโนดและวัสดุมีค่าอื่นๆ ที่ยังสามารถนำกลับมาใช้ประโยชน์ได้
ขั้นตอนที่ 2 การแยกชั้นวัสดุ ส่วนของขั้วแคโทดที่เสื่อมสภาพจะถูกนำไปผ่านกระบวนการแยกตัวประสาน เพื่อแยกแผ่นอะลูมิเนียมออกจากวัสดุอื่นๆ ทำให้ได้วัสดุแคโทดบริสุทธิ์
ขั้นตอนที่ 3 การฟื้นฟูและนำกลับมาใช้ วัสดุแคโทดที่ได้จะถูกนำเข้าสู่กระบวนการฟื้นฟูสภาพ ก่อนที่จะนำกลับไปใช้ในการผลิตแบตเตอรี่ใหม่
เทคโนโลยีนี้มีประสิทธิภาพสูง สามารถนำวัสดุกลับมาใช้ซ้ำได้ถึง 90% และคาดว่าภายในปี 2030 จะช่วยลดความต้องการสินแร่ใหม่ในการผลิตแบตเตอรี่ลงได้ถึง 25% ซึ่งนับเป็นก้าวสำคัญในการพัฒนาอุตสาหกรรมยานยนต์ไฟฟ้าอย่างยั่งยืน
ข้อดีของเทคโนโลยีรีไซเคิลแบบโดยตรง คือ
- ลดการใช้พลังงานใช้พลังงานน้อยกว่าวิธีดั้งเดิม เช่น การหลอมหรือสารเคมี
- ลดการปล่อยคาร์บอนกระบวนการนี้เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น
- ลดการใช้โลหะหนักสามารถกู้คืนวัสดุสำคัญ เช่น ลิเทียมและโคบอลต์ กลับมาใช้ใหม่ได้สูงสุด
- ลดต้นทุนช่วยลดการพึ่งพาทรัพยากรใหม่และเพิ่มความคุ้มค่าให้กับธุรกิจ
โอกาสสำหรับผู้ประกอบการไทย
ประเทศไทยกำลังสนับสนุนธุรกิจนี้อย่างจริงจัง โดย BOI ได้ออกมาตรการส่งเสริมการลงทุนในกิจการศูนย์บริการซ่อมแบตเตอรี่ EV และการนำแบตเตอรี่มาจัดชุดใหม่หรือปรับใช้ใหม่ นี่จึงเป็นโอกาสสำหรับผู้ประกอบการไทยที่จะก้าวขึ้นเป็นผู้นำในภูมิภาค สร้างธุรกิจที่ไม่เพียงแต่สร้างผลกำไร แต่ยังช่วยสนับสนุนเศรษฐกิจหมุนเวียนอย่างยั่งยืน
แม้จะมีความท้าทายในด้านต้นทุนเทคโนโลยีและความต้องการบุคลากรเฉพาะทาง แต่ด้วยแนวโน้มการเติบโตของ EV และการสนับสนุนจากภาครัฐ ธุรกิจรีไซเคิลแบตเตอรี่จึงเป็นโอกาสทองที่ผู้ประกอบการไทยไม่ควรมองข้าม เพราะ “ขยะ” ในวันนี้อาจกลายเป็นธุรกิจพันล้านในอนาคต
อ้างอิง
https://www.en-technology.com/recycling-ev-batteries/
https://www.generalkinematics.com/blog/ev-battery-recycling/
https://www.advancedenergy.org/news/electric-vehicle-battery-reuse-and-recycling
https://www.autospinn.com/2023/05/car-ev-battery-supply-chain-94891
https://journals.openedition.org/factsreports/6690
