ขยะทะเล ถือเป็นวาระแห่งภูมิภาค ของประเทศที่ใช้ทะเล-มหาสมุทรร่วมกันต้องร่วมกันแก้ไขปัญหา ในอินโด -แปซิฟิก ได้จัดตั้งเครือข่าย ‘นวัตกรรมพลาสติกอินโด-แปซิฟิก’ เชื่อมโยงความร่วมมือแก้ปัญหา มีไทยเป็นหนึ่งในสมาชิก ล่าสุดในการประชุมร่วมกัน สถาบันสิ่งแวดล้อมไทย เสนอโรดแมพจัดการขยะพลาสติกอย่างมีส่วนร่วม รัฐ ธุรกิจ ประชาสังคม ตามหลักเศรษฐกิจหมุนเวียน ยก ‘เกาะลันตา’ ต้นแบบจัดการขยะบนเกาะ

สถานการณ์ ‘ขยะพลาสติก’ เป็นปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมที่สำคัญในระดับประเทศ ระดับภูมิภาคและระดับโลก ซึ่งต้องรีบแก้ไขอย่างทันท่วงที ไม่เช่นนั้นคาดการณ์ว่าภายใน 20 ปีข้างหน้า จะมีขยะหลุดรอดออกสู่สิ่งแวดล้อมทั่วโลก จำนวนมากถึง 700 ล้านตัน ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศบนบก และระบบนิเวศทางทะเลและชายฝั่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งห่วงโซ่อาหารของมนุษย์

จากการศึกษางานวิจัยพบว่า มีการปนเปื้อนไมโครพลาสติกในร่างกายมนุษย์จากการบริโภคสัตว์น้ำมาอย่างต่อเนื่องและมีปริมาณเพิ่มมากขึ้นทุกปี

ในปี พ.ศ. 2566 ที่ผ่านมา ยังพบว่า 5 ประเทศในภูมิภาคอาเซียนปล่อยขยะพลาสติกลงสู่ทะเลเป็นอันดับต้น ๆ ของโลก โดยประเทศไทยถูกจัดอันดับให้อยู่ใน ‘อันดับที่ 10’ ของโลก ดังนั้นการจัดการขยะพลาสติกจึงต้องเป็นวาระสำคัญที่ต้องดำเนินการร่วมกับทุกภาคส่วนในระดับภูมิภาคที่ใช้ทะเลหรือมหาสมุทรร่วมกัน

เครือข่ายนวัตกรรมพลาสติกอินโด-แปซิฟิก
สางปัญหาขยะมหาสมุทรร่วมกัน

จากปัญหาขยะพลาสติกในภูมิภาคอาเซียน นำไปสู่ความร่วมมือในการจัดการขยะพลาสติกระดับภูมิภาค เพื่อลดปัญหาขยะพลาสติกและลดผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ โดยมีการเสริมสร้างความร่วมมือด้านการวิจัยและสร้างเครือข่ายของผู้เชี่ยวชาญจากหลากหลายสาขาที่เกี่ยวข้องในภูมิภาค ในนาม ‘เครือข่ายนวัตกรรมพลาสติกอินโด-แปซิฟิก (The Indo-Pacific Plastics Innovation Network หรือ IPPIN)’ ซึ่งเป็นเครือข่ายระดับภูมิภาคที่ทำงานร่วมกันของประเทศต่าง ๆ เพื่อเชื่อมโยงความร่วมมือในการดำเนินการด้านการวิจัย การประกอบการ และการลงทุน รวมทั้งร่วมจัดการกับปัญหาขยะพลาสติกในภูมิภาค โดยได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาลออสเตรเลีย และดำเนินการโดยหน่วยงานวิทยาศาสตร์แห่งชาติของออสเตรเลีย (The Commonwealth Scientific and Industrial Research Organization หรือ CSIRO) พร้อมทั้งร่วมมือกับหน่วยงานในประเทศไทย เวียดนาม และอินโดนีเซียและจะขยายผลไปยังประเทศลาวและกัมพูชาต่อไป ผ่านการดำเนินการที่เป็นรูปธรรมทั้งในระดับนโยบายและการปฏิบัติเชิงพื้นที่ 

โดยในปีนี้ CSIRO ได้จัด การประชุม CSIRO Ending Plastic Waste Symposium 2024 ขึ้นในวันที่ 6 - 8 สิงหาคม พ.ศ. 2567 ที่ประเทศออสเตรเลีย เพื่อเสริมสร้างความร่วมมือของเครือข่ายนักวิจัยและผู้เชี่ยวชาญจากนานาประเทศ พร้อมทั้ง มีการนำเสนอข้อมูลผลการดำเนินงานของ IPPIN และทิศทางการดำเนินงานในอนาคต ในการแก้ไขปัญหาขยะพลาสติกอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน 

ไทยชูโรดแมพ PPP Plastics
เคลื่อนเศรษฐกิจหมุนเวียนแก้ปัญหาขยะ

โดยภายในเวทีนานาชาติ สถาบันสิ่งแวดล้อมไทย หรือ TEI โดย ดร.วิจารย์ สิมาฉายา ผู้อำนวยการสถาบันสิ่งแวดล้อมไทย ได้เข้าร่วมงานในบทบาทของ Advisory Group Member, Thailand Chapter, Indo-Pacific Plastics Innovation Network (IPPIN) พร้อมทั้งได้ร่วมนำเสนอข้อมูลภายใต้ธีม Envisioning 2030: the pivotal role of Southeast Asian countries in ending plastic waste เกี่ยวกับการดำเนินงานของ TEI ในการขับเคลื่อนเพื่อร่วมแก้ไขปัญหาขยะพลาสติกทั้งในเชิงระดับนโยบายและการปฏิบัติในพื้นที่ ได้แก่ โครงการความร่วมมือภาครัฐ ภาคธุรกิจ ภาคประชาสังคม เพื่อจัดการพลาสติก และขยะอย่างยั่งยืน หรือ PPP Plastics เป็นการผนึกกำลังความร่วมมือกับภาครัฐ ภาคธุรกิจ และภาคประชาสังคม ในการเดินหน้าแก้ไขปัญหาขยะพลาสติกของประเทศไทย บนพื้นฐานของการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างสมดุลตามหลักการเศรษฐกิจหมุนเวียน และการสร้างโมเดลการจัดการขยะและขยะทะเลในพื้นที่เกาะ

‘เกาะลันตา’ ต้นแบบการจัดการขยะบนเกาะ

โดยการพัฒนาต้นแบบการจัดการขยะเกาะลันตา เสนอแนวปฏิบัติที่ดีในการจัดการขยะเกาะ และแนวทางการจัดการขยะพลาสติกทะเล รวมถึง การพัฒนาโมเดลการจัดการขยะพลาสติกในชุมชนเมืองแบบครบวงจร และการสร้างต้นแบบการจัดการขยะพลาสติกอย่างยั่งยืน ตามแนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน ซึ่งจะนำไปสู่การพัฒนาแบบแผนธุรกิจ (Business Model) ตลอดห่วงโซ่ธุรกิจ เพื่อบรรลุเป้าหมายตาม Roadmap และแผนปฏิบัติการการจัดการขยะพลาสติกของประเทศไทย ที่จะลดปริมาณขยะพลาสติกของประเทศบนพื้นฐานของการจัดการขยะอย่างมีส่วนร่วมและยั่งยืน ตามหลักการเศรษฐกิจหมุนเวียน และได้แลกเปลี่ยนความรู้ประสบการณ์การจัดการขยะพลาสติกของประเทศไทยร่วมกับนักวิจัยและผู้เชี่ยวชาญจากนานาประเทศ พร้อมทั้ง ร่วมรับฟังสัมมนาในหัวข้อที่เป็นประโยชน์และน่าสนใจ

อาทิเช่น ผลกระทบต่อสุขภาพจากไมโครพลาสติกในระบบนิเวศ พลาสติกทางการแพทย์ การเกษตร การก่อสร้าง บรรจุภัณฑ์อาหาร และการจัดการขยะพลาสติก ตลอดจนการเยี่ยมชมนิทรรศการงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการร่วมแก้ไขปัญหาขยะพลาสติกจากหน่วยงานต่าง ๆ หลากหลายประเทศทั่วโลก โดยงานวิจัยภายในงานทั้งหมดเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญของภารกิจยุติขยะพลาสติกของ CSIRO ที่ประเทศออสเตรเลียมีเป้าหมายในการลดขยะพลาสติกออกสู่สิ่งแวดล้อมให้ได้ 80% ภายในปี 2030